فضای ابری چیست و چه کاربرد و جایگاهی در دنیای امروز دارد؟

تکنولوژی همیشه گوش به فرمان است تا با ارائه خدمات ارزنده، دنیای ما را دگرگون سازد. یکی از این خدمات تکنولوژی، فضای ابری یا (Cloud Storage) است که چندی است میان مردم جایگاه خود را پیدا کرده. با این وجود کم نیستند افرادی که هنوز با این روش ذخیره‌سازی داده‌ها آشنایی کافی ندارند و در نتیجه مدام درگیر ارتقا حافظه‌های فیزیکی خود هستند. حال که تکنولوژی به داد ما رسیده، چرا از آن بهره کافی را نبریم؟ پس اگر شما هم هنوز آشنایی کافی با فضای ابری را ندارید، مطالعه این مقاله را از دست ندهید!

فضای ابری (Cloud Storage) چیست؟

فضای ابری یا حافظه ابری مدلی از رایانش ابری است که به شما امکان ذخیره‌سازی داده‌ها و اطلاعات مورد نظرتان را در بستر اینترنت توسط یک ارائه‌دهنده‌ی ابر (Cloud Provider) فراهم می‌کند. این ارائه دهنده مدیریت و انجام عملیات روی داده‌های ذخیره شده را به عنوان یک خدمت (سرویس) در اختیارتان قرار می‌دهد.

در اینجا منظور از ابر (Cloud) همان فضای فیزیکی است که در ذخیره‌سازی‌های سنتی استفاده می‌کردیم. به بیان واضح‌تر، اگر یک فلش مموری را در نظر بگیرید، فیزیک این فلش بیانگر همان ابر در فضای ابری است. نکته مهم در ذخیره‌سازی ابری این است که برخی از ارائه دهنده‌های ابر، سرویس خود را به صورت رایگان یا نیمه رایگان در اختیار شما قرار می‌دهند. مثلا گوگل، برای ارائه سرویس گوگل درایو، 15 گیگابایت فضای ابری در اختیار همه کاربرانش به صورت رایگان قرار داده است، اما به محض اینکه خواستار فضای بیشتری باشید، پای خرید و پرداخت حق اشتراک به میان می‌آید. البته باید گفت که Gmail و Google Photo نیز از همین فضا استفاده می‌کنند. همین امر موجب می‌شود کاربران بیشتری به خرید فضای بیشتر روی بیاورند.

تاریخچه و پیدایش فضای ابری

شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایده فضای ابری اولین بار در سال ۱۹۶۰ میلادی توسط جوزف کارل برای کار بر روی APARNET (سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفتهٔ شبکه) مطرح شد. این ایده برای متصل کردن مردم از هر جای دنیا در هر زمانی بود که البته عملی نشد! از این رو می‌توان اولین سرویس رسمی فضای ابری را به مجموعه CompuServe در سال ۱۸۹۳ میلادی نسبت داد که به کاربران خود یک فضای ابری کوچک ارائه داد تا هر نوع فایلی را آپلود کنند.

رفته رفته این روند در مجموعه‌های مختلف رایج شد تا اینکه گوگل به طور رسمی در ۹ اگوست ۲۰۰۶ رسما از فضای ابری بهره برد. می‌توان گفت این کاربرد، اولین ظهور فضای ابری به طور گسترده و در دنیای مدرن دیجیتال بود. پس از آن کمپانی‌های مختلفی به ارائه خدمات ابری روی آوردند و از حق هم نگذریم، این گرایش بسیار کارامد نیز هست.

انواع فضای ابری و کاربرد آن

به طور کلی، فضای ابری در 4 نوع مختلف دسته‌بندی می‌شود که به شرح زیر می‌باشند:

فضای ابری خصوصی

امنیت امری است مهم و تامین این امنیت گاهی اوقات هزینه بردار است. همین مساله سبب شده تا سرویسی تحت عنوان فضای ابری خصوصی توسط ارائه دهندگان ابر ارائه شود تا فقط و فقط شرکت‌های مجاز به آن دسترسی داشته باشند. در واقع مثل این است که شما یک هارد امن، مجزا و قابل دسترس صرفا برای کسانی که خودتان تعیین می‌کنید داشته باشید. کاربرد این نوع ذخیره‌سازی برای مجموعه‌هایی مشخص می‌شود که داده‌هایتان نیازمند امنیت بالایی باشد. مثلا بانک‌ها از این نوع ذخیره‌سازی می‌توانند بهره ببرند.

فضای ابری عمومی

در زمانی که هزینه‌های فضای ابر خصوصی برایتان مقدور نباشد و یا اطلاعاتی که برای ذخیره‌سازی مدنظر دارید آن‌چنان نیازمند حریم خصوصی سفت و سخت نیست، فضای ابری عمومی به کارتان می‌آید. در این روش، شما به زیرساخت‌های فضای ذخیره‌سازی دسترسی نداشته و ممکن است یک فضای مشخص را با دیگران به اشتراک بگذارید. به بیانی دیگر، فرض کنید یک ساختمان اداری متشکل از چندین شرکت است و تمامی اطلاعات آن‌ها روی یک هارد واحد ذخیره می‌شود. البته بسیاری معتقدند این روش ریسک بالایی در دزدیده شدن اطلاعات دارد اما با توجه به اینکه ارائه دهنده ابر به شما چه کسی است، می‌توان این ریسک را تا حد زیادی کاهش داد.

فضای ابری هیبریدی

به این نوع فضای ذخیره‌سازی، فضای ابری ترکیبی نیز می‌گویند. کاربرد این نوع ابر زمانی مشخص می‌شود که یک کمپانی برای ذخیره کردن اطلاعات خود، نیازمند روشی برای سیو کردن انواع داده‌ باشد. در این مرحله، برای درک بهتر و بیشتر بد نیست بدانید که چه نوع داده‌هایی را می‌توان به طور کلی روی ابر ذخیر سازی کرد.

انواع داده‌های ذخیره‌سازی روی فضای ابری

داده‌های زیر، بر اساس نیاز شما می‌توانند روی فضای ابر ذخیره شده و شما هر زمانی که اراده کنید، به آن دسترسی خواهید داشت.

• داده‌های فایلی (File Storage)
• داده‌های بلوکی (Block Storage)
• داده‌های شی (Object Storage)

یک فضای هیبریدی، باید بتواند امکان ذخیره‌کردن اطلاعات فوق را داشته باشد تا در زمان و مکان مورد نظر توسط دستگاه انتخابی شما قابل کنترل، تغییر و دانلود باشد.

البته یک نکته دیگر در این نوع ابر باید بدانید که علت ترکیبی نام نهادن آن می‌باشد. در ذخیره‌سازی هیبرید، یک مجموعه می‌تواند برای تامین امنیت و کاهش هزینه‌ها، بخشی از اطلاعات خود را در فضای ابری خصوصی و بخشی دیگر (که اهمیت کمتری دارد) در فضای ابری عمومی ذخیره کند. مثلا در یک بانک اطلاعات فردی مشتریان می‌تواند در فضای عمومی و اطلاعات محرمانه در فضای خصوصی ذخیره شود.

فضای ابری اجتماعی

کاربرد این نوع فضای ابری زمانی مشخص می‌شود که یک کمپانی چندین شعبه در شهرهای مختلف داشته باشد. در این روش، تمامی شعبات می‌توانند دسترسی به زیرساخت ابر اجتماعی داشته (البته چنانچه توسط رئیس سازمان تعریف شده باشد) و اطلاعات روی ابر را کنترل کنند.

سرویس‌های ابری به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

سه دسته‌ی کلی برای انواع سرویس‌های ابری داریم که عبارتند از:

سرویس پایه‌ای (Infrastructure as a service)

سرویس پایه‌ای (IaaS) یا استانداردترین سرویس ابر، شامل پردازش ابری، پهنای باند شبکه‌ای، سیستم‌های همتراز و فضای ابر خصوصی است. در این سرویس، نیازی به مدیریت مستقیم شرکت تقاضاکننده بر روی داده‌ها نیست و ارائه‌ دهنده‌ی سرویس، مسئولیت، منابع، امنیت و نگهداری داده را به عهده دارد. یک نمونه از این مدل را می‌توان فضایی که مایکروسافت Azure در اختیار دارد، دانست.

سرویس زمینه‌سازی (Platform as a service)

سرویس زمینه‌سازی (PaaS) شامل خدماتی برای توسعه‌ی نرم‌افزار است که به عنوان میانه‌ای از دو سرویس (Iaas) و (SaaS) محسوب می‌شود. در این روش، کاربران بدون استفاده از یک اپلیکیشن یا آی‌دی‌ای (IDE) می‌توانند یک سیستم توسعه یک‌پارچه داشته باشند. البته در این روش کاربران می‌توانند با دریافت اشتراک ویژه، اقدامات شخصی‌سازی را نیز بر روی کارهای خود پیاده‌سازی کنند. یک مثال از این سرویس، فضایی که Google App Engine در اختیار دارد.

سرویس نرم‌افزاری (Software as a service)

سرویس نرم‌افزاری (SaaS) ارائه دهنده خدمات نرم افزاری و برنامه‌ای است که بیشترین سهم بازار کنونی از ذخیره‌سازی ابری را شامل می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این سرویس، عدم احتیاج به مدیریت مداوم داده‌ها توسط شرکت مصرف کننده است یا به عبارتی، شما مسئول نگهداری داده‌ها نیستید بلکه ارائه دهنده‌ی نرم‌افزار این کار را می‌کند. به عنوان یکی از مثال‌های مطرح در این حوزه، می‌توان به فضایی که نتفلیکس در اختیار دارد، اشاره کرد.

مزایا و معایب ذخیره‌سازی ابری

وجود مزایا و معایب در هر زمینه‌ای کاملا منطقی است. در واقع همین مزایا و معایب است که کمک می‌کند که ما برای انتخاب یک سرویس درست‎‌تر تصمیم بگیریم. ذخیره‌سازی ابری نیز از این مساله مستثنا نبوده و دارای مزایا و معایبی است که البته مزایای آن به معایب می‌چربد.

مزایای ذخیره‌سازی ابری

• بازیابی اطلاعات به یک کابوس تبدیل نمی‌شود.
• همه‌جا به داده‌ها دسترسی خواهید داشت.
• هزینه‌ی آن معمولا اقتصادی‌تر است.
• فضای ذخیره کاملا انعطاف‌پذیر است.
• امنیت داده‌ها به درستی حفظ می‌شود.
• کار با آن نیازمند دانش فنی نیست.

معایب ذخیره‌سازی ابری

• جابه‌جایی داده‌ها، بین سرویس‌دهنده‌های مختلف، می‌تواند به چالش تبدیل شود.
• کنترل و تنظیم کامل فضای ذخیره‌سازی می‌تواند نیازمند هزینه‌ی اضافی باشد.
• اگر اینترنت‌تان قطع شود، نمی‌توانید به داده‌هایتان دسترسی داشته باشید.
• در برخی موارد، تامین امنیت داده‎ها خود مساله‌ای دردسرساز است.
• قرارداد بستن با ارائه دهندگان ابر، ممکن است چالش برانگیز باشد.

با همه این تفاسیر، به نظر می‌آید داشتن یک سرویس ذخیره‌سازی ابری بهتر از نداشتن آن است! البته مادامی که بیزینس شما به این نوع ذخیره‌سازی نیاز داشته باشد.

گوگل‌درایو، دراپ‌باکس، آمازون، یوتیوب و… همه‌و‌همه مثال‌هایی کاربردی از فضای ابری در زندگی روزمره ماست که حداقل با یکی از آن‌ها یک بار سر و کار داشته‌ایم. با اینکه همچنان عده‌ای نمی‎توانند به فضای دخیره سازی ابری اعتماد کنند، جایگاه بسیار خوبی را می‌توان برای ابر در زندگی‌مان دانست. بدون شک این جایگاه در آینده نیز رشد بسیاری خواهد داشت به طوری که نه تنها شرکت‌های مختلف بلکه هر فرد نیازمند داشتن یک فضای ابری برای ذخیره‌سازی داده‌های مورد نظر خود خواهد داشت. هرچند که ظاهرا همه‌ی ما امروزه نیز به آن نیازمندیم!