ذپیش نیاز مطالعه این درس:
- حل تمرین درس تعریف حمایت اجتماعی
- مطالعه درس تعریف رابطه عاطفی (ضروری نیست؛ اما توصیه می‌شود)
از دوستان عزیز متممی انتظار می‌رود پس از مطالعه‌ی درس نظریه دلبستگی
- نام جان بالبی (Bowlby) را به عنوان نخستین کسی که نظریه دلبستگی را مطرح کرد به خاطر بسپارند.
- بتوانند دو مولفه‌ی اصلی مورد بررسی در نظریه دلبستگی را نام ببرند.
- بتوانند هر یک از چهار سبک دلبستگی را بر اساس نظریه دلبستگی توضیح دهند.
- به خاطر داشته باشند که کاربرد نظریه دلبستگی امروزه فراتر از رابطه مادر و کودک و حتی رابطه عاطفی است و برای تحلیل هر شکلی از رابطه صمیمی و نزدیک به کار می‌رود.
- به خاطر داشته باشند که وقتی درباره‌ی رابطه عاطفی حکم‌های کلی می‌شنوند و راهکارها بر اساس انواع رابطه تفکیک نمی‌شود، ممکن است با توصیه‌هایی غیرعلمی روبرو باشند.
سازمان بهداشت جهانی بعد از جنگ جهانی دوم مأموریتی را به جان بالبی، روانشناس و روانکاو انگلیسی، واگذار کرد تا وضعیت روانی کودکان بی‌خانمان و آواره‌ی پس از جنگ را بررسی کند.
جان بالبی که آن زمان ۴۲ ساله بود، مدتی به صورت متمرکز بر روی این پروژه کار کرد و حاصل آن را در گزارشی تحت عنوان مراقبت مادری و سلامت روانی منتشر کرد. البته شاید هرگز فکر نمی‌کرد که نتایج آن تحقیق، جایگاهی ویژه را در میان روانشناسان قرن بیستم در اختیار او قرار دهد.
جان بالبی در سال ۱۹۹۰ در سن ۸۳ سالگی فوت کرد و می‌توان گفت که تمام چهار دهه‌ی باقیمانده‌ی عمرش، تحت تأثیر کار حرفهای و عمیقی قرار گرفت که بر روی کودکان جنگ‌زده انجام داده بود.
امنیت روانی و نظریه دلبستگی
جان بالبی به مفهوم پیوند عاطفی یا به بیان ساده‌تر دلبستگی (Attachment) توجه ویژه‌ای داشت و معتقد بود ایجاد دلبستگی و شکل دادن پیوندهای عاطفی یکی از نیازهای غریزی و بیولوژیک همه‌ی ما انسان‌هاست.
البته تا این‌جای کار، حرف او چندان تازه به‌نظر نمی‌رسد. حتماً به یاد دارید که روانشناسان بسیاری مانند آبراهام مزلو به نیاز به تعلق توجه داشته‌اند و سومین لایه از هرم مزلو هم به همین نیاز اختصاص دارد.
اما دو نکته در حرفهای بالبی وجود داشت که زمینه‌ی مطالعات و تحقیقات بعدی قرار گرفت:
مسئله‌ی اصلی، امنیت است
ما دلبستگی را به خاطر احساس امنیتی که ایجاد می‌کند می‌خواهیم. احساس امنیت، کلمه‌ی کلیدی در حرفهای بالبی است و حتی کتابی که در اواخر عمر خود درباره‌ی نظریه دلبستگی نوشت، یک پایگاه امن (A Secure Base) نام دارد.
ظرفیت و توانایی ما انسان‌ها متفاوت است
بالبی تأکید داشت که با وجود مشترک بودن نیاز به دلبستگی در همه‌ی ما انسان‌ها، ظرفیت و توانایی ما در ارضاء این نیاز به یک اندازه نیست.
به همین علت، هر از یک از ما به شیوه‌ای متفاوت، روابط عاطفی و دلبستگی‌های خود را مدیریت می‌کنیم و ضمناً استراتژی‌هایی که در شکل‌دادن و مراقبت کردن از دلبستگی‌های خود داریم نیز متفاوت است.
بالبی بخش مهمی از این تفاوت را به نحوه‌ی بزرگ شدن انسان‌ها در دوران کودکی نسبت می‌داد.
بعد از این‌که بالبی دیدگاه خود را مطرح کرد، افراد دیگری آن را در رابطه های عاطفی و عاشقانه بررسی کردند (+). حتی روابط در گروه‌های دوستی و کاری و نیز رابطه میان کارمند و مدیر هم، به تدریج بر اساس نظریه دلبستگی بررسی شد.
امروز بر خلاف نخستین روزهایی که بالبی نظریه دلبستگی را مطرح کرد، کمتر کسی شکل گیری همه‌ی رفتارهای ما در رابطه‌های نزدیک را به دوران کودکی نسبت می‌دهد.
در کنار تجربه‌های کودکی:
- آموخته‌های ما در مورد رابطه های نزدیک
- انتظارات ما از هر رابطه
- و نیز تجربه‌های ما در روابط مشابه
عوامل دیگری هستند که بر روی سبک دلبستگی و مدیریت رابطه در هر یک از ما تأثیر می‌گذارند.
اما چارچوبی که بالبی مطرح کرد و دیگران توسعه دادند، آن‌قدر شفاف، مفید و کاربردی است که هنوز در تحلیل رفتار انسان‌ها در روابط نزدیک، دوستانه و عاطفی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اجتناب و اضطراب، دو شاخص اصلی در بررسی دلبستگی‌ها
اگر کارهای بالبی و افراد دیگری را که نظریه دلبستگی را توسعه دادند کنار هم بگذاریم، در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که دو مولفه‌ی کلیدی در دلبستگی‌های ما قابل بررسی است: اجتناب و اضطراب.
برای دسترسی کامل به این درس و برخی دیگر از درس‌های مجموعه‌ی حمایت اجتماعی، لازم است ابتدا تمرین ورود به بحث را در نخستین درس این مجموعه انجام دهید (این تمرین کمتر از ۱۰ دقیقه وقت شما را خواهد گرفت).
لطفاً پس از انجام تمرین و تأیید و انتشار آن توسط متمم، دوباره به این درس مراجعه کنید.
[ حل تمرین درس تعریف حمایت اجتماعی ]
سری مطالب حوزه حمایت اجتماعیThe post نظریه دلبستگی جان بالبی | آشنایی با چهار سبک دلبستگی appeared first on متمم.
