پیش نیاز مطالعه‌ی درس خودآگاهی
- مطالعه تعریف هوش هیجانی (با توجه ویژه به تعریف دنیل گلمن)
از دوستان عزیز متممی انتظار می‌رود پس از مطالعه این درس
- بتوانند خودآگاهی را (بر اساس مدل هوش هیجانی گلمن) تعریف کنند.
- بتوانند سه مولفه اصلی خودآگاهی را نام ببرند.
- به خاطر بسپارند که از میان سه مولفه‌ی خودآگاهی، دو مورد آن (خودآگاهی هیجانی و خود ارزیابی) اهمیت بیشتری دارند.
هنگام صحبت درباره‌ی تعریف هوش هیجانی دیدیم که دنیل گلمن، مولفه های هوش هیجانی را در قالب پنج دسته مطرح کرده است.
اولین موضوعی که گلمن به سراغش رفته، خودآگاهی یا Self-awareness است. درکِ این نکته دشوار نیست که بدون خودآگاهی، سایر مولفه های هوش هیجانی (خود تنظیمی، خودانگیزی، همدلی و مهارتهای اجتماعی) هم معنای چندانی نخواهند داشت.
در واقع، اهمیت خودآگاهی مشخص است؛ اما مشکل این‌جاست که خودِ واژه‌ی خودآگاهی بسیار گنگ و مبهم است و لازم است مفهوم پردازی دقیقی برای آن انجام شود.
دنیل گلمن برای خودآگاهی سه مولفه تعریف می‌کند:
- خودآگاهی هیجانی (Emotional self-awareness)
- توانایی خود ارزیابی دقیق (Accurate self-assessment)
- اعتماد به نفس (Self-confidence)
از این‌که دنیل گلمن اعتماد به نفس را به خودآگاهی ربط داده تعجب نکنید.
در تعریف هوش هیجانی توضیح دادیم که دنیل گلمن، زمانی که بحث هوش هیجانی را آغاز کرد، برای این‌که اهمیت آن را نشان دهد، هر صفت و ویژگی خوبی که به نظرش ارزشمند بود را زیر چتر هوش هیجانی جا داد.
البته او بعداً دید که این شیوه قابل دفاع نیست و به تدریج کوشید مدل خود را منسجم‌تر کند و هر چیز خوبی را که دمِ دستش می‌بیند، به اسم هوش هیجانی به مردم معرفی نکند. اما هنوز ته‌مانده‌های آن تفکر اولیه در گلمن موجود است و نمونه‌اش، همین نکته است که می‌گوید خودآگاهی شامل اعتماد به نفس نیز هست.
به همین علت در معرفی درس هوش هیجانی، نقل قولی از جان مایر را آوردیم که در میان نقدهایش از تجاری شدن هوش هیجانی، به طور خاص از اشاره به صفتِ اعتماد به نفس به عنوان یکی از مولفه های هوش هیجانی انتقاد می‌کند.
به هر حال، دو مولفه‌ی اول، یعنی خودآگاهی هیجانی و خود ارزیابی، در مدل‌های اغلب نظریه‌پردازان ذکر شده و ما هم، در این درس (و درس‌های آتی هوش هیجانی) بیشتر بر روی این دو مولفه تأکید داریم.
ما فعلاً در این درس، صرفاً با دو اصطلاح خودآگاهی هیجانی و خود ارزیابی آشنا شده‌ایم. در آینده با درس‌ها و تمرین‌های بیشتر، می‌کوشیم این توانمندی‌ها را در خود تقویت کنیم.
تمرین و مشارکت در بحث
همان‌طور که تا کنون متوجه شده‌اید و از مثال دنیل گلمن در تعریف هوش هیجانی به خاطر دارید، هوش هیجانی صرفاً به مدیریت کردن هیجاناتِ ایجاد شده، محدود نیست.
گاهی اوقات ما با خود ارزیابی و شناخت بهتر نقاط قوت و ضعف و محدودیت‌ها و ترجیحات‌مان، از به وجود آمدن شرایطی که احساسات نامطلوب را در ما برمی‌انگیزند، اجتناب کنیم (مهمانی‌های شلوغ مرا خسته و بی‌حوصله می‌کند. پس می‌کوشم تا حد امکان به چنین مهمانی‌هایی نروم).
آیا مثالی در زندگی‌تان (فضای شخصی یا محیط کار) دارید که با توجه به شناخت از خود تصمیم‌ها و انتخاب‌هایی انجام دهید که از برانگیخته شدن احساسات و هیجانات نامطلوب در شما جلوگیری شود؟
The post خودآگاهی | یکی از مولفه های هوش هیجانی appeared first on متمم.
