اگر از شما بپرسند که «جمعیت ایران چقدر است؟» برای یافتن پاسخ به سراغ چه ابزاری می‌روید و به کجا مراجعه می‌کنید؟
آخرین کتابی که در زمینه‌ی جمعیت و جمعیت شناسی ایران خریده‌اید؟ مقاله‌ای که در خصوص وضعیت توزیع جمعیت در ایران خوانده‌اید؟ سایت مرکز آمار ایران؟ ویکی‌پدیا؟ جستجو در گوگل؟
اگر در نخستین روزهای سال، بخواهید از صحبت‌ها و مواضع رسمی مسئولان کشور آگاه شوید، به کجا مراجعه می‌کنید؟
زمان تحویل سال پای تلویزیون می‌نشینید؟ روزنامه‌های بعد از تعطیلات را می‌خوانید؟ به سایت‌های خبری سر می‌زنید؟ یا ترجیح می‌دهید مطلبی را پیدا کنید که رئوس مطالب و منتخب نکات مطرح شده را برایتان نقل کند؟
هر یک از ما منابع اطلاعاتی (Information Sources) خاص خود را داریم و برخی از آن‌ها را به برخی دیگر ترجیح می‌دهیم.
روزنامه‌ها، خبرگزاریها، سایت‌های خبری، کتابها، مقالات، کلاس‌های درس، شبکه های اجتماعی، خبرنامه‌های دیجیتالی، فیلم‌ها، وبلاگ‌ها، لغت‌نامه‌ها، دائره‌المعارف‌های آنلاین و کاغذی، صدا و سیما و شبکه‌های ماهواره‌ای از جمله منابع اطلاعاتی هستند که ما از آن‌ها استفاده می‌کنیم.
منابع اطلاعاتی را به شکل‌های مختلفی طبقه بندی می‌کنند. البته تعریف‌ها و طبقه‌بندی‌ها در حدی نیست که بتوان آن‌ها را مطلق فرض کرد و هم‌چنان ممکن است در تشخیص و تعیین مصداق‌ها، اختلاف‌نظرهایی وجود داشته باشد. با این حال، اگر این دسته‌بندی‌ها را بشناسید، می‌توانید اطلاعات را بهتر ارزیابی کرده و نیز جستجوهای اثربخش‌تری داشته باشید.
رایج‌ترین دسته‌بندی، تقسیم منابع اطلاعاتی به منابع اطلاعاتی دست اول (Primary Information Sources) و منابع اطلاعاتی دست دوم (Secondary Information Sources) است.
در ادامه خواهیم دید که گاهی اوقات، بعضی از دسته‌بندی‌ها ترجیح می‌دهند گروه سومی را هم به عنوان منابع ترکیبی یا Tertiary Information Sources (منابع سطح سوم) تعریف کنند.
منابع اطلاعاتی دست اول
منابع اطلاعاتی دست اول (یا منابع اولیه) همان‌گونه که می‌توانید از نام‌شان حدس بزنید، منابعی هستند که از طریق آن‌ها، اطلاعات را به صورت مستقیم و بی‌واسطه به دست می‌آورید.
به عبارت دیگر، منابع دست اول، اصیل‌ترین منابع در دسترس هستند.
معروف‌ترین مثالِ منبع اطلاعاتی دست اول، کسانی هستند که در محل یک حادثه حاضرند. اصطلاحِ شاهدان عینی که در روزنامه‌ها و خبرگزاریها می‌خوانیم و می‌شنویم، اشاره به همین دسترسی دست اول دارد (با چشم خودشان دیده‌اند).
چند مثال از منابع دست اول
موارد زیر، می‌توانند نمونه‌هایی از منابع دست اول باشند:
- شاهدان عینی در یک رویداد
- عکس‌ها و فیلم‌هایی که از یک رویداد ثبت می‌شود یا لایو‌های اینستاگرام
- تحقیقات دانشگاهی و مقالات ژورنال‌های معتبر علمی
- خبرگزاریها
- زندگی‌نامه‌های خودنوشته‌ی افراد (اتوبیوگرافی)
- خاطرات اشخاص
- سایت‌ها و اکانت‌های شخصی در شبکه‌های اجتماعی
- منابع دولتی مثل سایت‌ها و وزارت‌خانه‌ها
- گواهینامه ثبت اختراعات
- محصول فیزیکی یک شرکت یا برند
- قوانین و مقررات رسمی
- صورتجلسه‌ها
به یک نکته‌ی مهم دقت کنید: موارد بالا، می‌توانند بسته به موضوع بحث، منبع دست اول محسوب شوند؛ نه این‌که الزاماً منبع دست اول هستند.
مثال‌های زیر می‌توانند این نکته را شفاف‌تر کنند:
تمرین درباره انواع منابع اطلاعاتی (می‌توانید یکی از دو تمرین را انجام دهید)
پنج منبع اطلاعاتی که به صورت مکرر از آن‌ها استفاده می‌کنید را نام ببرید و ببینید که آن‌ها را می‌توان در کدام دسته از منابع اطلاعاتی قرار داد.
پنج سایت علمی یا خبری را انتخاب کنید و توضیح دهید که بر اساس قضاوت شما، چه ترکیبی از اطلاعات را در اختیارتان قرار می‌دهند.
The post انواع منابع اطلاعاتی | طبقه بندی منابع (دست اول و دست دوم) appeared first on متمم.
