شادن فرویده | خوشحال شدن از ناراحتی و شکست دیگران

پیش نیاز مطالعه این درس:

مطالعه درس نظریه مقایسه اجتماعی

از دوستان عزیز متممی انتظار می‌رود پس از مطالعه این درس:

بتوانند مفهوم Schadenfreude را شرح دهند.
مصداق‌های خوشحال شدن از شکست و ناراحتی دیگران را در زندگی شخصی خود تشخیص دهند (و انکار نکنند).
بدانند که ما انسان‌ها، متناسب با ضعف‌ها و نابسامانی‌های وضعیت خود، بیشتر از نابسامانی‌های زندگی دیگران لذت می‌بریم.

فشار ذهنی هنگام مطالعه

نیاز به مشارکت شما

کسب و کار

زندگی

یکی از آشنایان شما – که چندان هم مورد علاقه‌‌تان نیست – تصمیم می‌گیرد به کشور دیگری مهاجرت کند.

پس از گذشتن دو سال از زمان مهاجرت، متوجه می‌شوید که یک واحد بسیار کوچک سی متری در زیرزمین یک خانه در حومه‌ی یک شهر اجاره کرده و هنوز هم کاری پیدا نکرده است.

فرض کنید می‌خواهید لحظه‌ای با خودتان صادق و راحت باشید و نمی‌خواهید حس‌تان را پنهان کنید، آیا ممکن است کمی شادمانی در عمق ذهن شما به وجود آمده باشد؟

هنگام عبور از کنار دکه‌ی روزنامه‌فروشی، با دیدن طرح جلد یکی از مجلات، می‌بینید دو نفر از بازیگران مشهور سینما از یکدیگر جدا شده‌اند. نخستین جمله‌ای که در دل‌تان می‌گویید چیست؟

یکی از همسایگان در ساختمان شما، خودرویی دارد که قیمت آن از خودروی شما (و نیز مجموع خودروهای دو نسل از خویشاوندان‌تان) بیشتر است. امروز متوجه می‌شوید که هنگام خروج از پارکینگ، یک سمت خودرو را کامل به ستون کشیده و در لحظه‌ای، یک چهارم ارزش خودرو از بین رفته است. چه حسی پیدا می‌کنید؟

دوست‌تان در یک شرکت معتبر و شناخته شده کار می‌کند و معمولاً در مهمانی‌های دوستانه، درباره‌ی شغل و افتخارات شغلی‌اش حرف می‌زند. اما امروز متوجه شده‌اید که آن شرکت چند ماه است حقوق و مزایای او را پرداخت نکرده است. چه احساسی پیدا می‌کنید؟

طوفان یا آتش سوزی در‌ آمریکا چه حسی به شما می‌دهد؟ رسوایی اقتصادی یکی از سیاستمداران کشورهای اروپایی چطور؟

خوشحال شدن از ناراحتی دیگران

در زبان آلمانی اصطلاحی وجود دارد که به علت زیبا و کاربردی بودن (و البته نداشتنِ معادل در زبان انگلیسی) به انگلیسی هم راه پیدا کرده است: Schadenfreude.

با توجه به این‌که Schaden معادل آسیب و لطمه است و Freude هم به شادمانی و خوشحالی اشاره می‌کند، می‌توان این اصطلاح را به خوشحالی ناشی از ناراحتی دیگران ترجمه کرد.

اصطلاح Shameful Joy یا لذت شرم‌آور هم نام دیگری است که به خوبی این مفهوم را بیان می‌کند. چون بسیاری از ما با وجودی که چنین حسی را تجربه کرده‌ایم، میل نداریم به وجود این حس اعتراف کنیم و به نوعی آن را شرم‌آور می‌دانیم.

مطالعات متنوع و گسترده‌ای درباره‌ی این حس انجام شده است. اما اگر بخواهید یک جمع‌بندی خوب درباره‌ی آن را بخوانید، کتاب The Joy of Pain (لذتِ درد) نوشته‌ی ریچارد اسمیت یکی از بهترین گزینه‌هاست.

عنوان فرعی کتاب هم به زیبایی انتخاب شده است: شادن فرویده و نیمه‌ی تاریک طبیعت انسان.