پیش نیاز مطالعه درس:
- تفاوت تیپ شناسی، شخصیت شناسی و رفتارشناسی (ضروری نیست؛ اما توصیه میشود)
از دوستان عزیز متممی انتظار میرود پس از مطالعه این درس بتوانند:
- تاریخچه شکل گیری بحث تیپ شخصیتی آ و بی را توضیح دهند.
- ویژگی های تیپ A و تیپ B را توضیح دهند.
- در مورد خود و دیگران، تا حدی تشخیص دهند که به کدام تیپ تعلق دارند.
بحث تیپ شخصیتی A و تیپ شخصیتی B در مدیریت و رفتارشناسی، موضوع تازهای نیست.
اغراق نیست اگر بگوییم که بیش از شش دهه است که موضوع تیپ A و B و تفاوت تیپ A و B در کلاسهای مدیریتی مورد اشاره قرار میگیرد و به بحثی استاندارد تبدیل شده است.
در این درس میکوشیم تاریخچه بحث تیپ آ و بی و نیز ویژگیهای تیپ A و B را با هم مرور کنیم. این بحث علاوه بر شخصیت شناسی، در درسهای دیگر متمم (از جمله رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی و مدیریت استرس) نیز به کارمان میآید.
روزنمن و فریدمن: طراحان پرسشنامه تیپ شخصیتی A و B
روزنمن (Rosenman) و فریدمن (Friedman) هر دو متخصص قلب و عروق بودند. آنها تقریباً تمام دههی پنجاه میلادی را به بررسی یک سوال اختصاص دادند:
این دو طی سالهای ۱۹۵۹ و ۱۹۶۰ دو مقالهی جداگانه اما با عنوانهای مشابه، یکی در مورد زنان و دیگری در مورد مردان منتشر کردند (+):
روزنمن و فریدمن پس از هشت سال مطالعهی مراجعان خود و برگزاری مصاحبه و گفتگو با آنها، به این نتیجه رسیدند که:
با اطمینان نسبتاً بالایی، میتوان بر اساس الگوهای رفتاری انسانها در مورد احتمال گرفتار شدن آنها به بیماریهای قلب و عروق قضاوت کرد.
این نتیجهای است که تحقیقات امروز هم با وجود گذشت بیش از نیم قرن از تحقیقات فریدمن و روزنمن، آن را تایید میکنند.
آنها در مقالههای خود، انسانها را به دو تیپ A و B تقسیم کردند و برای هر تیپ، ویژگیهایی را برشمردند (تیپ A به کسانی اشاره دارد که ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی در آنها بیشتر است).
فهرست این ویژگیها به تدریج توسعه یافت و تکمیل شد تا به شکل امروزی آن درآمد.
ویژگی های تیپهای شخصیتی A و B
تیپ A را میتوان در یک کلمه تیپ تحت تنش و تیپ B را ریلکس و آرام نامید. البته این توصیف، کافی نیست. فریدمن و روزنمن در سال ۱۹۷۴ فهرست کاملتری از ویژگی های دو تیپ A و B را منتشر کردند:
حرف زدن شتابزده، در حدی که آخر برخی کلمات و آخر برخی جملات را میخورند و حذف میکنند و اگر فقط بر اساس حرف زدن آنها، در موردشان قضاوت کنید، احساس میکنید که کار مهمی دارند که باید سریعاً به آن برسند.
این افراد، نه تنها در گوش دادن حرفهای دیگران کمحوصله به نظر میرسند، حتی در حرف زدن خودشان هم بیحوصله هستند.
حرکت کردن، جابجا شدن و غذا خوردن را با سرعت بالایی انجام میدهند.
در کل احساس میکنند دنیا کند جلو میرود. به همین علت، گاهی مجبور میشوند جملههای طرف مقابل را هم خودشان تمام کنند.
ترجیح میدهند چند کار موازی را با هم انجام دهند. با این کار، حس گناه کمتری دارند. مثلاً حالا که دارند راه میروند (و حس میکنند وقت تلف میشود) به مسائل و چالشهای دیگرشان فکر میکنند.
علاقمند نیستند وقتشان با گفتگو دربارهی موضوعاتی که به آن علاقه ندارند بگذرد. اگر بتوانند، موضوع را تغییر میدهند. اگر نتوانند همزمان با گوش دادن به صحبتهای طرف مقابل، سفر ذهنی خودشان را آغاز میکنند.
همواره نسبت به وقتی که به کار خاصی نمیگذرد احساس گناه دارند. اینکه همینطوری بنشینند و کاری نکنند یا کاری بکنند که آن را ارزشمند نمیدانند، حس بدی به آنها میدهد.
چندان به چیزهای جذاب کوچک و دوستداشتنی در محیط اطرافشان توجه نمیکنند.
وقت اضافه ندارند. برای همهی وقتشان از قبل برنامه ریزی کردهاند تا کارهای مهمی انجام دهند.
هر روز و هر لحظه، سهم برنامه ریزی در زندگیشان بیشتر میشود. وقتهای ساختارنیافته و آزاد کمتری در برنامهها در نظر میگیرند. به همین علت، شاید یک تاخیر کوتاه یک دوست در ابتدای صبح، برنامهی آنها را تا شب خراب کند.
ژستهای آنها معمولاً تنش داشتن را القا میکند. نوع ایستادن و حرف گوش دادنشان، نوع انگشت کوبیدنشان روی میز، مشت تکان دادنشان هنگام حرف زدن، همگی این حس را القا میکند که تحت فشار و تنش هستند.
به تدریج، بیشتر و بیشتر همه چیز را بر حسب اعداد میسنجند و زندگیشان به سمت معیارهای کمّی میرود. اگر کاری انجام میشود یا وقتی به چیزی اختصاص داده میشود، باید در جایی عددی تغییر کند.
تمرین و مشارکت در بحث
شما به کدام گروه نزدیکتر هستید؟
اگر از شما استدلال علمی و گزارش آماری نخواهند، چه صفت دیگری در تیپ خود میبینید که در درس اشاره نشده اما فکر میکنید شاید بتوان آن را به فهرست ویژگیهای گروه خودتان اضافه کرد؟
اگر تیپ A هستید، آیا میکرواکشن یا اقدامکی به ذهنتان میرسد که کمی رفتار و عادتهایتان را تعدیل کند؟
نوشته تیپ شخصیتی A و B (به همراه پرسشنامه تیپ شخصیتی) اولین بار در متمم. پدیدار شد.