پیش نیاز مطالعه درس چک لیست تصمیم گیری مدیران:
- مطالعه درسهای تصمیم گیری مقدماتی و پذیرش و تایید پروژه درس تصمیم گیری شما
- مرور درس خطاهای شناختی
از دوستان عزیز متممی انتظار میرود پس از مطالعه این درس:
- بتوانند برای منافع شخصی معقول و منافع شخصی نامتعارف در تصمیمهای سازمانی مثال بزنند.
- بتوانند شرح دهند که چگونه یک نفر (یا یک واحد سازمانی) عاشق یک راهکار میشود.
- به خاطر بسپارند که تصمیمی که هیچ مخالفی ندارد، الزاماً مطمئنترین و بهترین تصمیم نیست.
بخش قابل توجهی از درس تصمیم گیری مقدماتی، به معرفی و مرور خطاهای شناختی ذهن انسان گذشت.
در مورد هر خطای شناختی، سعی کردیم مشکلات و اشتباهات ناشی از آن خطا در فرایند تصمیم گیری را با هم مرور کنیم.
اگر چه ما تعداد کمی از خطاهای شناختی را مرور کردیم، اما فهرست این خطاها بسیار طولانی است و بعید است کسی بتواند در لحظهی تصمیم گیری، به همهی آنها فکر کند.
به همین علت، کسانی مثل دنیل کانمن که در زمینه تصمیم گیری مطالعات و تحقیقات گستردهای داشتهاند، معمولاً توصیه میکنند که همواره یک چک لیست تصمیم گیری داشته باشیم و هنگام تصمیم گیریهای مهم به آن رجوع کنیم.
در این درس، میخواهیم به سراغ یک نمونه چک لیست تصمیم گیری برویم که دنیل کانمن برای مدیران پیشنهاد کرده تا بتوانند در تصمیمهای سازمانی از آن استفاده کنند.
این چک لیست را هم میتوانید به نوعی، جمع بندی خطاهای شناختی در درس تصمیم گیری مقدماتی بدانید و هم، به عنوان یک ابزار مدیریتی آن را در محیط کار خود مورد استفاده قرار دهید.
اکنون با این مفروضات، نکات زیر را مرور کنید:
معمولاً هر وقت بحث منافع شخصی مطرح میشود، ما به این مسئله فکر میکنیم که ممکن است یکی از همکاران ما به خاطر منافع خود، اخلاق و اصول و چارچوب حرفهایگری را کنار بگذارد و پیشنهادی را مطرح کند.
البته به هر حال، چنین مواردی اجتنابناپذیر هستند.
اما در اینجا باید به نکتهی مهمی توجه کنیم:
بنابراین، بحث منافع شخصی، بحث وابسته بودن یا نبودن فرد به اخلاق نیست. بلکه سوال کلیدی آن، این است که: آیا ممکن است منافع فرد، او را آگاهانه یا ناآگاهانه به سمت یک گزینهی مشخص سوق داده باشد؟
در اینجا باید بر یک نکتهی دیگر هم تاکید کنیم:
ما نمیتوانیم یک همکار خود را صرفاً به خاطر اینکه بیشتر تلاش میکند تا به واسطهی فروش بیشتر، موقعیتی بالاتر از همکارانش به دست آورد سرزنش کنیم.
یا اینکه صرفاً چون در ساختار سازمانی جدید، سمت بهتری خواهد داشت، دفاع کردن او از چارت جدید را زیر سوال ببریم.
آنچه کانمن و همکارانش بر آن تاکید میکنند: منافع نامتعارف است. منافعی که با تلاش و شایستگیهای فرد یا گروه، نامتناسب باشد.
اگر تصمیم بر اساس منافع شخصی بود چه باید کرد؟
آیا میتوانیم به خاطر اینکه یک فرد یا دپارتمان، در یک تصمیم، منافع شخصی یا دپارتمانی بسیار جدی دارد، آن گزارش را رد کنیم؟
الزاماً چنین نیست؟ همچنان ممکن است آن تصمیم برای سازمان هم مفید باشد.
بنابراین پیشنهاد میشود:
مطمئن شوید که گزینههای دیگر (آلترناتیوها) هم مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتهاند. به عبارتی، شما را وادار نکرده باشند که از یک فهرست یک گزینهای، یک گزینه را انتخاب کنید.
مطمئن شوید که گزینهی مطلوب، با خوشبینی بیش از حد و سایر آلترناتیوها با بدبینی بیش از حد ارزیابی نشدهاند.
سایر مواردی را که در چک لیست میبینید، با دقت بیشتری بررسی کنید.
همانطور که انسانها عاشق یکدیگر میشوند، گاهی عاشق راهکارها و ایدهها و تصمیمها هم میشوند.
عشق هم معمولاً ما را کور میکند. البته دانشمندان تصمیمگیری ترجیح میدهند از اصطلاح Affect Heuristic یا جستجو و ارزیابی احساسی استفاده کنند.
سه مورد از تصمیمهایی که بار احساسی بالایی دارند و ممکن است پیشنهاددهندگان آنها، عاشق تصمیمها و گزینههای خود شوند:
تصمیمهایی که به کارکنان سازمان مربوط هستند. تصمیمهایی که بر روی برند کل مجموعه تاثیر دارند. تصمیمهایی که به انتخاب مکان (برای دفتر، نمایشگاه، مسافرت، انبار یا هر چیز مشابه دیگر) مربوط میشوند.البته موارد فوق، تنها چند مثال هستند و ممکن است بسیاری از موضوعات دیگر هم گرفتار چنین دامی بشوند.
در اینجا هم همان توصیههایی که در سوال اول مطرح کردیم مصداق دارند:
مطمئن شوید که گزینههای دیگر (آلترناتیوها) هم مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتهاند.
نگران خطای خوشبینی بیش از حد باشید.
سایر مواردی را که در چک لیست میبینید، با دقت بیشتری بررسی کنید. خصوصاً اگر پاسخ شما به سوال اول هم مثبت است (منافع شخصی)، منطقی است وسواس بیشتری به خرج دهید.
دوست عزیز. مطالعه مجموعه درسهای تصمیم گیری پیشرفته، صرفاً برای کسانی امکان پذیر است که هر دو شرط زیر را دارا باشند:
- کاربر ویژه متمم باشند.
- پروژه درس تصمیم گیری را انجام داده باشند و پروژه آنها پذیرفته شده باشد.
ضمناً اگر کاربر ویژه متمم باشید، به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که فهرست آنها را میتوانید در اینجا ببینید:
فهرست درسهای متمم
البته از میان درسها و مطالب مطرح شده، ما فکر میکنیم شاید بهتر باشد ابتدا مطالعهی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
تفکر سیستمی
مهارت یادگیری
مدل ذهنی
تصمیم گیری
و سپس به سراغ تصمیم گیری پیشرفته بیایید.
تمرین
آیا به عنوان مدیر، یا به عنوان همکاری که ناظر تصمیم مدیر خود بوده است، گزارشها یا تصمیمهایی را به خاطر دارید که یکی از سه مورد مطرح شده در این درس در آنها مصداق داشته است؟
ممکن است خودتان این تصمیم را به توصیهی همکارانتان گرفته باشید یا اینکه دیده باشید که مدیرتان، به واسطهی یک گزارش یا جلسه یا توصیهی یک فرد (یا یک واحد) گرفتار این دام شده است.
نوشته تصمیم گیری سازمانی | چک لیست تصمیم گیری برای مدیران اولین بار در متمم. پدیدار شد.