جملاتی از کتاب اضطراب منزلت (اضطراب موقعیت) | آلن دو باتن

برخورداری از جایگاه رفیع اجتماعی پیامدهای خوشایندی دارد. این پیامدها شامل ثروت، آزادی، موقعیت، راحتی و فرصت می‌شود، هم‌چنین حس مهم و ارزشمندبودن به فرد می‌دهد که به اندازه‌ی موارد دیگر اهمیت دارد.

این حس با دعوت‌هایی که از فرد برای حضور در مکان‌های مختلف می‌شود، چاپلوسی‌ها، قهقهه‌ها (حتی وقتی جوک‌هایش بی‌مزه باشند)، احترام و توجه به او القا می‌شود.

از نظر بسیاری از افراد (که البته تعداد اندکی از آن‌ها به آن اقرار می‌کنند) داشتن منزلت اجتماعی یکی از بهترین موهبت‌های روی زمین است.

اضطراب منزلت:

نوعی نگرانی که آن‌قدری مخرب است که می‌تواند ابعاد گسترده‌ای از زندگی ما را نابود کند. نگرانی از این‌که نتوانیم خودمان را با ایده‌آل‌هایی که جامعه برای موفقیت تعیین کرده تطبیق داده و در نتیجه ممکن است شأن و احترام خود را از دست بدهیم؛ نگرانی از این‌که رده‌ی اجتماعی کنونی‌مان خیلی پایین است یا در شُرُف سقوط به رده‌ای پایین‌تر هستیم.

اگر موقعیت ما بر روی این نردبان این‌قدر اهمیت دارد، دلیلش این است که تصورمان از خودمان تا حد زیادی به تصویری که دیگران از ما می‌سازند متکی است.

افراد استثنایی (مثل سقراط و مسیح) به‌ کنار، ولی ما انسان‌های غیراستثنایی برای این‌که بتوانیم خودمان را بپذیریم به نشانه‌های احترام‌آمیزی از سوی جهان متکی هستیم.

نظریه:

اضطراب منزلت، قابلیت فوق‌العاده‌ای در ایجاد اندوه دارد.
عطش شأن و منزلت اجتماعی، مانند تمام امیال دیگر، می‌تواند فوایدی داشته باشد
…البته مانند تمام امیال، افراط در آن می‌تواند موجب تباهی شود.

ما هرگز آزادانه درباره‌ی حد مناسب چیزی، مثلاً ثروت و احترام، تصمیم نمی‌گیریم.

این حس همیشه با مقایسه‌ی شرایط خودمان با شرایط گروهی دیگر به وجود می‌آید، یعنی با شرایط افرادی که در نظرمان هم‌رده‌ی ما هستند.

ما نمی‌توانیم در انزوا یا در مقایسه با زندگی نیاکان‌ قرون‌وسطایی‌مان ارزش دارایی‌مان را بدانیم و از آن لذت ببریم. شکوفایی و موفقیت‌مان در گذر تاریخ به هیچ‌وجه تحت تأثیرمان قرار نمی‌دهد.

تنها زمانی خودمان را خوشبخت می‌پنداریم که به اندازه‌ی یا بیشتر از آدم‌هایی که با آن‌ها بزرگ شده‌ایم، دوشادوش‌شان کار کرده‌ایم، دوستمان هستند و در جامعه به هم مرتبط هستیم، دارایی داشته باشیم.

… هر چقدر تعداد کسانی که هم‌تراز خود می‌پنداریم و خودمان را با آن‌ها مقایسه می‌کنیم، بیشتر باشد، آدم‌های بیشتری داریم تا به آن‌ها حسادت کنیم.

در جوامع سنتی، شاید کسب منزلت اجتماعی بیش از حد دشوار بوده باشد؛ ولی خوبی‌اش این بود که از دست دادن آن هم سخت بود.

اگر لردی نمی‌خواست لرد باشد همان‌قدر کارش سخت بود که کارگری دیگر نخواهد کارگر باشد.

… حالا دیگر منزلت اجتماعی چندان ربطی به هویت تغییر‌ناپذیری که نسل‌به‌نسل منتقل می‌شود ندارد، بلکه به عملکرد فرد درون اقتصاد سرسختی که به سرعت در حال تغییر است، وابسته است.