الگوهایی مختلفی برای طراحی و ترسیم و بیان مدل کسب و کار وجود دارد، اما بوم مدل کسب و کار رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین الگو است. ساده و کاربردی بودن این ابزار باعث شده که بیشتر از هر شیوه‌ی دیگری در ترسیم و تحلیل مدل کسب و کار به کار گرفته شود.
بوم مدل کسب و کار (Business Model Canvas) ابزاری است که به شما اجازه می‌دهد مدل کسب و کار خود را توصیف، طراحی و اختراع کرده یا آن را به چالش بکشید. در واقع به وسیله بوم مدل کسب و کار یا همان ماتریس کانوس می توانید خیلی سریع، خلاصه و جامع، نمایی کلی از کسب و کارتان به نمایش بگذارید.
زمانی که می خواهید کل استارتاپ یا کسب و کارتان را در عرض کمتر از چند دقیقه برای کسی توضیح بدهید، بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که بوم مدل کسب و کارتان را طراحی کنید.
بوم مدل کسب و کار برای اولین بار توسط الکساندر استروالدر معرفی شد. بوم مدل کسب و کار یکی از بهترین ابزارها برای سهولت نگارش بیزینس پلن است.
هر کسی که یک استارت آپ یا هر نوع از کارآفرینی را می‌خواهد راه اندازی، بازسازی یا مدیریت کند به بوم مدل کسب و کار نیاز دارد.
کارکردهای مدل کسب و کار
۱- بیان دقیق گزاره ارزش، یعنی ارزشی که با محصولات و خدمات ساخته شده برپایه یک فناوری برای کاربران آفریده می شود.
۲-شناسایی یک بخش بازار؛ یعنی کاربرانی که فناوری برای آنها سودمند است.
۳-تعریف ساختار زنجیره ارزش بنگاه، که برای ساخت و توزیع محصولات لازم است.
۴- تعیین سازو کارهای درآمدزایی برای بنگاه و برآورد ساختار هزینه و حاشیه سود هدف برای تولید محصول
۵- توصیف جایگاه بنگاه در شبکه ارزشی که تامین کنندگان و مشتریان را به یکدیگر پیوند می زند
۶- تدوین راهبرد رقابتی که بنگاه نوآور با آن مزیتی در برابر رقبا به دست می آورد و آن را نگه می دارد.
موضوعات مطرح شده در بوم مدل کسب و کار را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
بخش سمت راست بوم
می توان از این بخش برای ایده پردازی هم استفاده کرد. معمولا این کار را با دو بخش ارزش پیشنهادی و بخش مشتریان شروع می کنند.
بخش سمت چپ بوم
این بخش کاملا منطقی است و شامل حقایق و واقعیت ها می شود. بحث ها و دغدغه‌های مربوط به فضای هسته کسب و کار در این بخش صورت می گیرد.
بخش میانی بوم
بحث‌های مربوط به ارزش آفرینی و ارزش پیشنهادی کسب و کار در این بخش قرار دارد.
ترکیب این سه بخش تبادل ارزش میان کسب و کار شما و مشتریانتان را نشان می دهد.
یکی از ویژگی‌های بوم مدل کسب و کار امکان استفاده گروهی و به چالش کشیدن مدل کسب و کار شرکت خود است.
اجزای بوم مدل کسب و کار
بوم مدل کسب و کار، هم‌چنان‌که از نامش مشخص است یک مدل تصویری و ترسیمی است.
بوم مدل کسب و کار جدولی است شامل ۹ بخش :
- بخش مشتریان
- ارزش پیشنهادی
کانال های ارتباطی - ارتباط با مشتری‌ها
- مدل درآمد
- شرکای کلیدی
- فعالیت های کلیدی
- منابع کلیدی
- ساختار هزینه ها
بخش مشتریان
در این بخش شما مشتریانتان را که بر اساس یک سری ویژگی‌ها هدف قرار داده‌اید معرفی می‌کنید.
ارزش پیشنهادی
در این قسمت باید مشخص کنید که قرار است چه ارزش‌هایی را برای مشتریانتان به ایجاد کنید؟ چه مزیتی قرار است به مشتری بدهید تا شما را نسبت به رقبایتان ترجیح بدهند؟
کانال های ارتباطی
یکی از بحث‌های مهم در طراحی مدل کسب و کار، تصمیم گیری درباره کانال‌های ارتباط با مشتریان است. ما با مشتریان در مراحل مختلف خرید، رابطه برقرار می‌کنیم و لازم است بدانیم که در هر مرحله می‌خواهیم از چه کانال‌هایی برای ارتباط با آنها استفاده کنیم. البته این بخش در مقایسه با سایر بخش‌ها، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
ارتباط با مشتری‌ها
در این قسمت مشخص می‌کنید که چگونه قرار است با مشتری ارتباط داشته باشید و چگونه می‌خواهید این ارتباط را حفظ کنید؟
مدل درآمد
استارت آپ شما قرار است چگونه از هر دسته از مشتریان درآمد داشته باشد؟
البته جریان درآمدی یکی از آخرین المان‌هایی است که به آن می پردازیم.
شرکای کلیدی
می خواهید با چه کسب و کارهایی و در چه زمینه‌هایی و چگونه شریک باشید؟
فعالیت های کلیدی
اگر مجموعه فعالیت‌های یک کسب و کار را فهرست کنید، مواردی را می‌یابید که هسته آن کسب و کار را می‌سازند و اگر آنها را از کسب و کار حذف کنید، دیگر چیزی باقی نمی‌ماند.
منابع کلیدی
در این قسمت باید مشخص کنید به چه منابع اصلی و ضروری مالی، انسانی، تجهیزات و… نیاز دارید تا بتوانید ارزش هایی که قرار است برای مشتریان خلق کنید را ایجاد کنید.
ساختار هزینه ها
این قسمت شامل هزینه‌های یک‌باره مثل خرید نرم‌افزار، هزینه‌های ثابت مثل حقوق کارمندان و هزینه‌های متغیر مثل هزینه تبلیغات می شود.
بوم کسب و کار شرکت های خارجی
بوم کسب و کار شرکت گوگل
بوم مدل کسب و کار کارخانه کوکاکولا
ممکن است پس از مدتی که از شروع استارتاپ شما می‌گذرد نوع مشتریان، کانال درآمدی و حتی هزینه‌های شما تغییر کند که باید بسته به شرایط، تغییرات را در بوم ایجاد کنید و برای آنها آماده باشید. برای راحت تر انجام دادن این کار بهتر است بوم مدل کسب و کار را روی یک کاغذ بزرگ چاپ کرده و در محلی از شرکت نصب کنید تا در مواقع لازم بتوانید به راحتی آن را اصلاح کنید.
ابزارهای آنلاین زیادی برای طراحی بوم کسب و کار وجود دارد اما پیشنهاد می کنیم از طرحی ساده به صورت کاغذی استفاده کنید و بخش‌های مختلف را با برچسب‌های یادداشت پر کنید.
سمانیک آمادگی خود را جهت مشارکت در ایده های استارت آپ اعلام می کند. همچنین در زمینه مشاوره جهت طراحی سایت و سئو و بازاریابی اینترنتی می توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
نوشته بوم مدل کسب و کار چیست؟ اولین بار در سمانیک. پدیدار شد.
